Alborz dx group گروه رادیـویی البــرز
D-STAR (مخفف Digital Smart Technologies for Amateur Radio) یک پروتکل داده و صدای دیجیتالی برای رادیوآماتوری هست که اواخر دهه ۹۰ میلادی توسط JARL (سازمان رادیوآماتوری ژاپن) ایجاد شد. استاندارد نهایی پس از سه سال کار (با حمایت دولت ژاپن) در سال ۲۰۰۱ منتشر شد و شرکت آیکام هم تجهیزات و دستگاه های مورد نیاز رو تامین کرد.
این پروتکل از FDMA (تقسیم فرکانسی) استفاده کرده و مبتنی بر بسته (پکت) هست.
استفاده از صدای دیجیتالی این مزیت رو داره که پهنای باند کمتری نسبت به مد های آنالوگ (AM، FM، SSB …) استفاده می کنه. همچنین کیفیت داده های دریافتی بهتر از سیگنال آنالوگ هست.
در کل مزایای مد دیجیتالی نسبت به مدهای آنالوگ رو میشه در این موارد خلاصه کرد:
اشغال پهنای باند کمتر
امکان انتقال اطلاعات
کارایی بالاتر
مصونیت نسبت به نویز و تداخل
کاهش هزینه کلی (با توجه به کارایی و ویژگی های افزوده)
D-STAR فقط مختص ارسال رادیویی نیست و حتی امکان اتصال به شبکه و اینترنت رو هم داره (یعنی میشه داده های مختلف مثل عکس رو از طریق D-STAR ارسال کرد)
ترنسیورهایی که از D-STAR پشتیبانی می کنن توسط شرکت های Icom و FlexRadio ساخته میشن (محصولات FlexRadio کلا مبتنی بر SDR هستن). البته D-STAR یک پروتکل باز و آزاد هست، یعنی هر شخص یا شرکتی میتونه نرم افزار و سخت افزار سازگار با D-STAR بسازه.
ضمنا ممکنه این سوال مطرح بشه که چرا دیگر سازنده ها، دستگاه های سازگار با D-STAR نمی سازن؟ نمیشه
با قطعیت دلیل اصلی رو عنوان کرد ولی همون قضیه ای که سر VHS و Betamax یا Bluray و HD DVD پیش اومد اینجا هم داره اتفاق می افته.
به عنوان مثال شرکت یائسو به جای پشتیبانی از D-STAR رفته سراغ استاندارد دیجیتالی خودش: C4FM.
شرکت کنوود یک دستگاه به نام TMW-706 داره که از D-STAR پشتیبانی می کنه ولی به نظر می رسه که این مدل، کپی ای از Icom ID-800H هست که به اسم کنوود تولید میشه. ضمنا AOR یک گیرنده به مدل AR-DV1 داره که قادر به دریافت و دیکود کردن چندین مد دیجیتالی از جمله D-STAR هست.
ریپیتر های D-STAR توسط شرکت های دیگری غیر از آیکام هم تولید میشن (مثل DVMEGA)
رادیوهای D-STAR میتونن مستقیما با یکدیگر، یا از طریق ریپیتر با هم ارتباط داشته باشن. کدک (codec) استفاده شده برای تبدیل صدا به داده، AMBE نام داره (مخفف Advanced Multi-Band Excitation). این کدک، تنها بخش انحصاری D-STAR هست (یعنی مثل بقیه بخش ها، باز و آزاد نیست)
انتقال صدای دیجیتالی (Digital Voice یا DV) روی فرکانس های 144 و 440 مگاهرتز و با نرخ ۳۶۰۰ بیت در ثانیه (3.6 kbps) و ارسال داده بر روی این دو فرکانس با نرخ 1200 بیت در ثانیه صورت می گیره. یعنی همزمان میشه ۴۸۰۰ بیت در ثانیه، انتقال اطلاعات داشت (۳۶۰۰ بیت صدا، حدود ۹۰۰ بیت داده مثل کال ساین، مختصات جی پی اس و غیره و ۳۰۰ بیت هم اطلاعات کنترلی)
در استاندارد D-STAR، این حالت انتقال کند اطلاعات نام داره ولی همچنان سرعتش بالاتر از مدهای دیجیتالی دیگر مثل PSK31 هست (به راحتی میشه با این ویژگی، انتقال متن/پیام با طرف مقابل داشت). برای انتقال اطلاعات از کامپیوتر در این حالت نیاز به یک کابل سریال دارید.
ارسال داده ها و فایل با سرعت بالا فقط روی لینک 1.2GHZ و با نرخ 128kbps انجام میشه. به این حالت، Digital Data یا DD گفته میشه. برای انتقال اطلاعات از کامپیوتر در این حالت، نیاز به یک کابل شبکه Ethernet دارید.
کیفیت صدای انتقالی در D-STAR مشابه FM هست اما در اینجا دیگه بحث شدت سیگنال مطرح نیست. یعنی یا داده ها به گیرنده یا ریپیتر می رسن، یا نمی رسن. حالت سومی نداریم.
ضمنا امکان استفاده از رله های 10GHZ هم وجود داره:
یکی از مزایای D-STAR اینه که تنها با داشتن یک رادیوی دستی (handheld) میشه با دیگر رادیوآماتورها در دنیا صحبت کرد. فقط کافیه ریپیتر شما به اینترنت وصل باشه! با این تکنولوژی، دیگه محدودیت های نصب آنتن هم از بین میرن.
اگر دستگاه شما در ریپیتر محلی تون رجسیتر شده باشه، هر شخص دیگری در دنیا می دونه شما کجا هستید و در صورت نیاز به تماس با شما، ریپیتر های مختلف، اون تماس رو منتقل (route) می کنن به ریپیتر محلی شما.
ضمنا حتی اگر دستگاه رادیویی هم نداشته باشید، باز هم قادر خواهید بود با کاربران D-STAR تماس برقرار کنید!
برای این کار کافیه یک دانگل موسوم به DV Dongle خریداری کرده و با اتصالش به کامپیوتر، از طریق اینترنت با کاربران D-STAR صحبت کنید! (در واقع این دانگل حاوی یک چیپستی هست که کدک AMBE رو پیاده سازی کرده)
ضمنا یک دانگل دیگر هم وجود داره به اسم DVAP Dongle که به کامپیوتر و اینترنت متصل شده و از طرفی خودش هم یک آنتن داره. با اتصال این دانگل به کامپیوتر، شما میتونید از رادیوی D-STAR خودتون جهت اتصال به این دانگل (به صورت بی سیم) و سپس از طریق اینترنت با بقیه کاربران D-STAR صحبت کنید. این دستگاه مناسب کسانی هست که رادیوی D-STAR دارن اما در نزدیکی شون، ریپیتر وجود نداره. اگر بورد این دستگاه براتون کمه، میتونید با ساخت یک hotspot (یا خرید یک نمونه آماده)، بورد رو افزایش بدید.
بزرگ ترین انتقادی که به D-STAR وارده اینه که این استاندارد هم مثل بقیه مدهای دیجیتالی (P25، تترا، DMR و …) از یک کدک انحصاری برای صدا استفاده می کنه که برای رادیوآماتورها محدود کننده است. یک رادیوآماتور (VK5DGR) یک کدک اپن سورس جایگزین به اسم Codec2 طراحی و پیاده سازی کرده که از بین دستگاه های تجاری موجود، فقط FlexRadio 6000 اون رو پشتیبانی می کنه. حتی همین انحصاری بودن، بحث هایی رو در مورد استفاده اش در دنیای رادیوآماتوری ایجاد کرده.
ضمنا هزینه استفاده از D-STAR هم از دیگر انتقادهایی که بهش وارده.
همونطور که در این پست کوتاه دیدید، نیازی نیست حتما یک دستگاه Icom خریداری کنید تا قادر به استفاده از D-STAR باشید و حتی خودتون میتونید یک ریپیتر بسازید.
لیست ریپیتر های D-STAR کشورهای مختلف رو میتونید در این سایت ببینید
http://www.dstarusers.org/repeaters.php
در حال حاضر بالغ بر ۵۰ هزار نفر در دنیا کاربر D-STAR هستن.
در صورتی که نیازمند اطلاعات بیشتر در زمینه پروگرم کردن رادیوتون و استفاده از قابلیت های مختلف D-STAR هستید، کتاب Nifty E-Z Guide to D-STAR Operation رو بخونید
لینک دانلود کتاب:
www.qsl.net/yo4tnv/docs/Nifty%20E-Z%20Guide%20to%20D-STAR%20Operation.pdf
فایل هایی که ضمیمه کردم:
جزوه آموزشی آیکام در این زمینه
بروشور آیکام
